Chopin według profesora Tomaszewskiego: Bel Canto fortepianu
31.07.2010 15:00
Fryderyka Chopina dzieła wszystkie, 31 lipca (sobota) godz. 15:00, Program Drugi PR
W kolejnej części znakomitego cyklu audycji autorstwa wybitnego polskiego muzykologa nokturny z trzech opusów oraz pieśń „Moja pieszczotka”, skomponowana przez Chopina do słów Mickiewicza.
2 Nokturny op. 27
Nokturn cis–moll (pierwszy) skomponowany został jako odmiana nokturnu o charakterze dumy. Jak gdyby oczekującym, elegijnym dumaniem wypełnione są ramy utworu. W pozornym spokoju tej melodii Artur Hedley słyszy wahanie i niepokój, a w niezwykłym brzmieniu specyficznie ukształtowanego (rozległego) akompaniamentu – nastrój głębokiej nocy i tajemnicy. Nokturn Des–dur, drugi z pary połączonej w opus 27, nazwać można idealną wprost konkretyzacją nokturnu odmiany romansowej. W przekonaniu monografistów nic doskonalszego w tym rodzaju nie udało się Chopinowi stworzyć. Z każdej strony padają słowa najwyższe. Hugo Leichtentritt kantylenę, która otwiera utwór, nazywa „poruszająco piękną”. André Gide w swoich „Notatkach o Chopinie” z niezwykłą intuicją uchwycił w słowach rodzaj muzyki Nokturnu Des–dur: „Chopin grał tak, jakby wciąż jeszcze czegoś szukał, jakby jeszcze tworzył i odkrywał myśl swoją stopniowo”.
2 Nokturny op. 32
Nokturny opus 32 nie wzbudziły wprawdzie tylu zachwytów, co oba poprzednie opusy, lecz wśród utworów tego gatunku zajmują miejsce godne. Szczególnie pierwszy z nich, utrzymany w tonacji H–dur. Jest on utworem zaskakującym i na tym chyba właśnie polega rola jego dramaturgii. Zaczyna się spokojnym śpiewem fortepianu, granym dolce i sostenuto. Jednak już w pierwszych taktach, pojawia się nagła pauza i fermata – która powinna i niepokoić, i ostrzegać. Temat wraca parokrotnie – zawsze przerywany, potem zaś następuje „katastrofa”. Tak właśnie ostatnie sześć taktów nokturnu nazwał w swej interesującej interpretacji utworu Paolo Emilio Carapezza. Trudno o lepsze określenie tego momentu. Zdaniem Hunekera „działa on rzeczywiście jak uderzenie bębna w tragedii”.
2 Nokturny op. 37
Trzecia para Nokturnów, op. 37, sięga czasów pobytu Chopina na Majorce. Pierwszy z nich, w tonacji g–moll, powstał przed pamiętną romantyczną eskapadą, drugi – tuż po niej. Już po powrocie do Francji, listem pisanym w Nohant podczas pierwszego spędzonego tam lata (chodzi o rok 1839), informował Chopin Juliana Fontanę: „Mam nowe Notturno, G–dur, które pójdzie w parze z g–moll, jeżeli sobie przypominasz”. I żeby przyjacielowi uprzytomnić, o jaki utwór chodzi – wypisuje w liście parę jego pierwszych nut. /…/ Jedną z podstawowych właściwości nokturnów Chopina stanowi subtelność i giętkość ich szaty harmonicznej, umiejętność harmonicznego cieniowania i stosowania takich modulacji, które zaskakują. W Nokturnie G–dur Chopin pod tym względem prześcignął sam siebie.
Moja pieszczotka
Nieznana jest dokładna data skomponowania tej pieśni (jednej z najlepszych) do słów Mickiewicza: Moja pieszczotka. Niektórzy przypuszczają (np. Hoesick), że napisał ją Chopin dla Marii Wodzińskiej. Ale jest to przypuszczenie pozbawione sensu. Dla 16-letniej panienki z dobrego domu nie były stosowne ani słowa tego erotyku, ani ekstatyczny ton muzyki. Wiele wskazuje na to, że pieśń powstała dla głosu i śpiewu Delfiny Potockiej.
Mieczysław Tomaszewski to jeden z najwybitniejszych polskich muzykologów. Jego humanistycznie zorientowane badania dotyczą przede wszystkim muzyki czasów romantyzmu, romantyzującego nurtu polskiej muzyki współczesnej, teorii pieśni europejskiej oraz pokrewieństwa sztuk. Obecnie działa w Polskiej Akademii Chopinowskiej. Jest członkiem Rady Programowej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Centrum zainteresowań profesora stanowi twórczość Fryderyka Chopina. Oprócz chopinologicznych prac naukowych - których zwieńczeniem jest bezprecedensowa i obszerna synteza "Chopin: człowiek, dzieło, rezonans" (Poznań 1998) - Mieczysław Tomaszewski jest także autorem poświęconych kompozytorowi książek popularnonaukowych oraz audycji radiowych. Pod jego redakcją naukową ukazało się 14 tomów Biblioteki Chopinowskiej (1959-1986) oraz 5 tomów serii Documenta Chopiniana (1970-1990). Obecnie współredaguje Rocznik Chopinowski i Chopin Studies.
Refleksje profesora Mieczysława Tomaszewskiego - w najbliższą sobotę na antenie Dwójki.
W kolejnej części znakomitego cyklu audycji autorstwa wybitnego polskiego muzykologa nokturny z trzech opusów oraz pieśń „Moja pieszczotka”, skomponowana przez Chopina do słów Mickiewicza.
Nokturn cis–moll (pierwszy) skomponowany został jako odmiana nokturnu o charakterze dumy. Jak gdyby oczekującym, elegijnym dumaniem wypełnione są ramy utworu. W pozornym spokoju tej melodii Artur Hedley słyszy wahanie i niepokój, a w niezwykłym brzmieniu specyficznie ukształtowanego (rozległego) akompaniamentu – nastrój głębokiej nocy i tajemnicy. Nokturn Des–dur, drugi z pary połączonej w opus 27, nazwać można idealną wprost konkretyzacją nokturnu odmiany romansowej. W przekonaniu monografistów nic doskonalszego w tym rodzaju nie udało się Chopinowi stworzyć. Z każdej strony padają słowa najwyższe. Hugo Leichtentritt kantylenę, która otwiera utwór, nazywa „poruszająco piękną”. André Gide w swoich „Notatkach o Chopinie” z niezwykłą intuicją uchwycił w słowach rodzaj muzyki Nokturnu Des–dur: „Chopin grał tak, jakby wciąż jeszcze czegoś szukał, jakby jeszcze tworzył i odkrywał myśl swoją stopniowo”.
2 Nokturny op. 32
Nokturny opus 32 nie wzbudziły wprawdzie tylu zachwytów, co oba poprzednie opusy, lecz wśród utworów tego gatunku zajmują miejsce godne. Szczególnie pierwszy z nich, utrzymany w tonacji H–dur. Jest on utworem zaskakującym i na tym chyba właśnie polega rola jego dramaturgii. Zaczyna się spokojnym śpiewem fortepianu, granym dolce i sostenuto. Jednak już w pierwszych taktach, pojawia się nagła pauza i fermata – która powinna i niepokoić, i ostrzegać. Temat wraca parokrotnie – zawsze przerywany, potem zaś następuje „katastrofa”. Tak właśnie ostatnie sześć taktów nokturnu nazwał w swej interesującej interpretacji utworu Paolo Emilio Carapezza. Trudno o lepsze określenie tego momentu. Zdaniem Hunekera „działa on rzeczywiście jak uderzenie bębna w tragedii”.
2 Nokturny op. 37
Trzecia para Nokturnów, op. 37, sięga czasów pobytu Chopina na Majorce. Pierwszy z nich, w tonacji g–moll, powstał przed pamiętną romantyczną eskapadą, drugi – tuż po niej. Już po powrocie do Francji, listem pisanym w Nohant podczas pierwszego spędzonego tam lata (chodzi o rok 1839), informował Chopin Juliana Fontanę: „Mam nowe Notturno, G–dur, które pójdzie w parze z g–moll, jeżeli sobie przypominasz”. I żeby przyjacielowi uprzytomnić, o jaki utwór chodzi – wypisuje w liście parę jego pierwszych nut. /…/ Jedną z podstawowych właściwości nokturnów Chopina stanowi subtelność i giętkość ich szaty harmonicznej, umiejętność harmonicznego cieniowania i stosowania takich modulacji, które zaskakują. W Nokturnie G–dur Chopin pod tym względem prześcignął sam siebie.
Moja pieszczotka
Nieznana jest dokładna data skomponowania tej pieśni (jednej z najlepszych) do słów Mickiewicza: Moja pieszczotka. Niektórzy przypuszczają (np. Hoesick), że napisał ją Chopin dla Marii Wodzińskiej. Ale jest to przypuszczenie pozbawione sensu. Dla 16-letniej panienki z dobrego domu nie były stosowne ani słowa tego erotyku, ani ekstatyczny ton muzyki. Wiele wskazuje na to, że pieśń powstała dla głosu i śpiewu Delfiny Potockiej.
Refleksje profesora Mieczysława Tomaszewskiego - w najbliższą sobotę na antenie Dwójki.
