http://www2.polskieradio.pl/eo/dokument.aspx?iid=47017

Канец энэргетычнай вайны?

10.01.2007
Расея прызналася, словамі кіраўніка расейскага Мінпрамэнэрга, што рашэньне пра захоўваньне ільготных тарыфаў на энэрганосьбіты для Беларусі было чыста палітычным. "Гэта сьвядомае палітычнае рашэньне падтрымліваць эканоміку Беларусі й інтэграцыйныя працэсы, а таксама перадвыбарныя баталіі" - заявіў Віктар Хрысьценка.
Цяпер жа, пад націскам прыватных уладальнікаў энэргетычных кампаніяў, а таксама мяркуючы, што Беларусь здольная плаціць за энарганосьбіты па рынкавых цэнах, расейскія ўлады вырашылі адмовіцца ад ільготных ставак на сыравіну - кажа палітоляг Уладзімер Мацкевіч.

У.Мацкевіч: Расея ўпэўнілася, што субсыдыі ўжо непатрэбныя. Рэжым А.Лукашэнкі будзе існаваць і без такіх субсыдыяў, паколькі ён ужо крэдытаздольны й можа расплачвацца па поўнай цане за газ і нафту, на якіх ён нажываецца. Няма сумненьняў, што беларускі рэжым патрэбны Расеі, але зь іншага боку, па-першае, на расейскія ўлады націскаюць прыватныя ўладальнікі кампаніяў, напрыклад, Газпраму, сярод якіх ня толькі расейцы, але таксамі прадстаўнікі Заходняй Эўропы. Яны хацелі б пераходу на рынкавыя ўмовы разліку.
А па-другое, на Расею націскаюць краіны Эўразьвязу. Яны хацелі б атрымаць ад яе нейкую гарантыю, што яна ня будзе выкарыстоўваць шантажу энэрганосьбітамі адносна меншых дзяржаў Эўразьвязу, якія яшчэ недаўна былі яе сатэлітамі – так было зь Летувою ў 1991 годзе, а нядаўна з Грузіяй ды Ўкраінай. Зьвяз баіцца, што Расея пачне карыстацца падобнымі мэтадамі супраць, напрыклад, Польшчы.

Сапраўды, краіны Эўрапейскага Зьвязу, у тым ліку й Польшча, сур'ёзна занепакоеныя стрыманьнем паставак нафты на Захад празь Беларусь, што адбылося некалькі дзён таму.
Надоечы Эўрапейская камісія заклікала неадкладна ўзнавіць пастаўкі нафты па нафтаправодзе „Дружба” з Расеі ў Заходнюю Эўропу. Брусэль пацьвердзіў, што сыравіна перастала паступаць у Нямеччыну ды Польшчу. Перабоі ў пастаўках назіраюцца таксама ў іншых краінах Эўразьвязу - Славаччыне, Чэхіі ды Вугоршчыне.

Прычынай спыненьня пампоўкі стаў канфлікт паміж Беларусяй ды Расеяй. Беларусь увяла аплату за транзыт нафты па сваёй тэрыторыі. Расея адказала адэкватнымі крокамі. На думку Гжэгажа Грамадзкага з польскай Фундацыі С.Баторыя, цяжка сёньня адназначна сказаць, ці ўмяшальніцтва Эўрапейскай камісіі нейкім чынам паўплывае на вырашэньне канфлікту паміж Расеяй ды Беларусяй. Але Расея павінна лічыцца з Эўразьвязам – заўважае Г.Грамадзкі.

Г.Грамадзкі: Гэта важны сыгнал, што Расея павінна лічыцца з Эўразьвязам - сваім найважнейшым эканамічным партнэрам. Менск таксама павінен зразумець, што нельга дзейнічаць супраць інтарэсаў Зьвязу. Хаця на гэты раз пастаўкі спыніў ня Менск, а расейская кампанія Транснефть. Такі інцыдэнт - спыненьне паставак сыравіны ў Польшчу й далей у Эўропу - ужо ня першы. Але трэба заўважыць, што ў выпадку Польшчы назіраецца вялікая розьніца паміж пастаўкамі нафты ды газу. У краіне практычна няма іншых крыніцаў паставак газу, чым з Расеі. Польскі ўрад павінен вельмі сур'ёзна задумацца пра пошук іншых магчымасьцяў імпарту газу. А нафту мы можам купляць у іншых краінах, паколькі ёсьць партовы тэрмінал у Гданьску, які можа прымаць нафту з танкераў. Але цана на такую нафту будзе вышэйшая, чым на расейскую. А два нашы нафтаперапрацоўчыя заводы лепш прыстасаваныя да перапрацоўкі расейскай нафты, чым сыравіны зь іншых рэгіёнаў сьвету.

Як можа закончыцца канфлікт, зьвязаны з пастаўкамі сыравіны з Расеі? На думку эканаміста Станіслава Гусака, беларускі й расейскі бакі неўзабаве знойдуць кампраміс.

С.Гусак: Ёсьць адна магчымасьць – паліва павінна ісьці ў Эўропу, там ніхто не дазволіць проста спыніць пастаўкі. Але зь іншага боку – упёртая Расея й ўпёртая Беларусь. На маю думку, будзе знойдзены кампраміс, які задавальняе абодва бакі. Магчыма, Беларусь адменіць альбо панізіць плату за транзыт нафты, а Расея павысіць квоты пастаўкі нафты ў Беларусь – згодна з раней падпісанай дамовай.

Як стала вядома ўжо пасьля размовы з нашымі экспэртамі, расейскі й беларускі бакі дамовіліся аб „нулявым варыянце” – Расея ўзнаўляе пастаўкі нафты ў Эўропу, а Беларусь адмянае плату за транзыт сыравіны.

Натальля Грышкевіч