GOŚCIE FESTIWALU „NOWA TRADYCJA 2011”

ČAČI VORBA & 22°E PROJECT (Polska, Macedonia, Grecja)

ČAČI VORBA - „szczera mowa”. Tak bałkańscy Cyganie mówią o muzyce...

ČAČI VORBA to istniejąca od 2006 r. polsko-ukraińska grupa specjalizująca się w żywiołowej mieszance muzyki cygańskiej, karpackiej oraz bałkańskiej, okrzyknięta niedawno przez zachodnioeuropejskich krytyków muzycznych mianem „jednego z najbardziej dynamicznych zespołów folkowych z Europy Wschodniej” (Songlines Magazine) ostatniego czasu . Zespół serwuje słuchaczom akustyczną fuzję muzyki etnicznej, jazzu, nowoczesnej bałkańskiej muzyki weselnej oraz innych gatunków wykonywaną na tradycyjnych akustycznych instrumentach. Poprzez zaskakujące połączenia w stylu "bałkańskiego twista", "rumuńskiego rock'n'rolla", "romskiego swinga" zespół wprowadza zwariowaną atmosferę bałkańskiego wesela. Za sprawą serii nagród oraz wyróżnień przyznanych zachodnioeuropejskiej reedycji debiutenckiego albumu „Szczera Mowa” (m.in. Nagroda Niemieckich Krytyków Fonograficznych, Top of the World CD – Songlines Magazine, Top 10 - World Music Charts Europe, Lira Gillar – Lira Magazine, Mundofonias Top 10 – Radio Nacional de Espana) ČAČI VORBA zaliczana jest do grona najbardziej uhonorowanych za granicą polskich oraz ukraińskich wykonawców muzycznych 2010 r.

Skład zespołu:
Maria Natanson – śpiew, skrzypce, kabak keman
Piotr Majczyna – gitara, bouzouki, mandola, śpiew
Paweł Sójka – akordeon
Lubomyr Iszczuk – instr. perkusyjne, bouzouki
Robert Brzozowski – kontrabas


Goście zespołu, którzy wystąpią na wspólnym, koncercie ČAČI VORBA & 22°E PROJECT:

Bajsa Arifovska urodziła się w 1978 roku w Kočani w Macedonii. Jest absolwentką Wydziału Muzycznego Uniwersytetu św. Cyryla i Metodego w Skopje. Uczy gry na instrumentach ludowych w Ilija Nikolovski-Luj High Music School w Skopje. Od 1999 roku współtworzy Dragan Dautovski Quartet. Jest także dyrygentem oraz kompozytorem orkiestry mandolinowej oraz zespołu wokalnego w Romskim Centrum Kultury i Edukacji “Darhia” w Skopje. Wykłada na “Macedonian Pearl Folk Seminars”, jest autorką muzyki do sztuk oraz baletu Macedońskiego Teatru Narodowego. Brała także czynny udział m.in.: w projektach: Amala Band, Dazbog Ensemble, Essaouera Project, Regards from Macedonia, Bajsa Arifovska and Macedonian Chalgija. Bajsa gościnnie wystąpiła także podczas koncertu Djivana Gasparyana w Skopje w 2001 roku. Koncertowała także w Wlk. Brytanii, Belgii, Bośni i Hercegowinie, Chorwacji, Włoszech, Australii, Serbii, Holandii, Rosji, Niemczech, Portugalii oraz USA.

Loukas Metaxas urodzony w roku 1969 w miejscowości Fyteia w Grecja. Swoje dzieciństwo spędził na romskich przedmieściach Kalamaty (Południowy Peloponez), w rodzinie pochodzącej ze Stambułu oraz Krety. Jego pierwszymi instrumentami były greckie tzoura, baglama a także gitara rebetiko. Przed ukończeniem dziesiatego roku życia, rozpoczął prywatną naukę gry na fortepianie. Jako nastolatek, później także jako dwudziestolatek aktywnie uczestniczył w życiu ateńskiej sceny rockowej (jako gitarzysta basowy). W latach 1985-1995 studiował w Atenach teorię oraz historię muzyki, harmonię, kompozycję, dyrygenturę chórów, fortepian oraz kontrabas. Zawiązana w 1989 roku znajomość z Ross'em Daly oraz Christo Tsiamoulis'em odwróciła jego zainteresowania w kierunku muzyki tradycyjnej oraz nauki gry na yayli tanbur - klasycznym, wschodnim instrumencie smyczkowym oraz szerokiej gamie instrumentów szarpanych m.in. kreteńskiej lafcie. W latach 1996-2005 studiował w Salonikach muzykę bizantyjską, teorię wschodniej muzyki klasycznej, muzykę tradycyjną basenu Morza Śródziemnego, bałkańskie oraz bliskowschodnie instrumenty perkusyjne oraz jazz pod okiem wykładowców takich jak Izzet Kizil, Thomas Martin, Zohar Fresco, Misirli Ahmet, Kostas Anastasiadis, Fahrettin Yarkin, Marivaldo Paim, Sokratis Sinopoulos oraz Katerina Papadopoulou. Jego dyskografia zawiera kilkadziesiąt wydawnictw płytowych, w przeważającej mierze z muzyką inspirowaną tradycją krajów basenu Morza Śródziemnego, Bałkanów, Turcji oraz Bliskiego Wschodu. Ma na swym koncie wielką ilość występów na europejskich festiwalach i w klubach muzycznych, udział w sztukach teatralnych, filmach dokumentalnych, współpracę z kompozytorami oraz wykonawcami takimi jak: Eleni Vitali, Psarantonis, Sokratis Sinpoulos, Kudsi Erguner, Domna Samiou, Chronis Aidonidis, Gieorgij Petrov, Nedyalko Nedyalkov, Petar Ralchev), a także zespołami (m.in. “Aman aman”, “Loxandra”, “BalaRom Trio”, “Minoria Grande”, “En Chordais”, “Idiomelo". Artysta uczy także w szkołach muzycznych oraz prowadzi seminaria gry na tradycyjnych instrumentach perkusyjnych.

Thanos Gountanos urodził się w 1983 roku Salonikach w Grecji. Dorastał w Grevenie, małym miasteczku w północnej części kraju, gdzie jako 6-latek rozpoczął naukę gry na gitarze. W wieku kilkunastu lat po raz pierwszy zetknął się z lokalną muzyką tradycyjną, co zainspirowało go do nauki gry na lutni laouto. W latach 2000 — 2006 studiował w Salonikach gitarę, teorię muzyki oraz kompozycję. W międzyczasie zwrócił swoje zainteresowania ku modalnej muzyce Grecji, Turcji oraz krajów bałkańskich. Rozszerzył także swoje instrumentarium o gamę instrumentów szarpanych (m.in. lafta, kopuz oraz gitara bezprogowa). W latach 2006-2007 pod okiem mistrzów, takich jak Erkan Ogur oraz Mehmet Emin Bitmez, rozwijał swoje umiejętności muzyczne w Stambule. Obecnie mieszka i tworzy w Salonikach. Jest członkiem zespołów «Baildsa», «Soskenanay» oraz «Loxandra».

Janusz Prusinowski Trio „Serce”

Janusz Prusinowski Trio to uczniowie wiejskich muzykantów – Jana Lewandowskiego, Kazimierza Meto, Piotra i Jana Gaców, Józefa Zarasia, Stanisława Stępniaka. To zarazem awangardowa formacja o charakterystycznym brzmieniu i oryginalnym języku improwizacji. Muzykę łączą z tańcem, archaiczność – z nowoczesnością.

Rozpoznawalny styl Trio stanowi próbę nowego odczytania najważniejszych elementów wiejskiej muzyki z centralnej Polski. Mazurki – śpiewane, grane, sprawdzone setki razy w tańcu, improwizowane na żywo i… człowiek współczesny. Co można wydobyć ze starych, na pozór prostych melodii i rytmów? Okazuje się, że tradycyjna muzyka polskiej wsi może być punktem odniesienia dla wielu gatunków muzycznych: poprzez melodykę i rubato bliska Chopinowi, z powodu improwizacji nieodległa bluesowi i jazzowi, sonorystyką przywodząca na myśl muzykę współczesną, ekspresją zaś – rocka.

W latach 2008–2010 Trio kilkakrotnie występowało we Francji i we Włoszech (m.in. na festiwalu Corso Polonia w Rzymie), a także w Gruzji, Azerbejdżanie, Estonii, USA (m.in. Carnegie Hall NY, Chicago Symphony Center), Kanadzie (Vancouver Folk Music Festival), Belgii, Portugalii, Luksemburgu i oczywiście w Polsce. W 2010 roku muzycy skupili się na wiejskich źródłach muzyki Fryderyka Chopina – powstał specjalny program koncertowy przygotowany we współpracy z pianistami: Januszem Olejniczakiem, Magdaleną Wojciechowską i Nargiz Alijarową. Zespół grał również wspólne koncerty z Michałem Urbaniakiem, Arturem Dutkiewiczem i Alimem Gasymowem.

Oprócz koncertów Trio chętnie grywa do tańca (również ucząc tańców polskich), prowadzi zabawy dla dzieci i bierze udział w przedstawieniach teatralnych (m.in. Teatru Narodowego i Teatru Polskiego Radia).

W 2008 roku zespół wydał płytę „Mazurki”, w 2010 zaś – „Serce”.

Janusz Prusinowski – skrzypce, śpiew, cymbały, harmonia polska
Piotr Piszczatowski – baraban, bębenek
Michał Żak – flety drewniane, szałamaja, klarnet
Piotr Zgorzelski – basy, taniec

Gościnnie – Szczepan Pospieszalski - trąbka

Elena Ledda (Włochy - Sardynia)

Elena Ledda jest jedną z najważniejszych wokalistek współczesnej sceny Sardynii oraz Basenu Morza Śródziemnego. To artystka która od wielu lat wykonuje muzykę tradycyjną i religijną, łącząc pasję z niezwykłym talentem. Współpracuje z wieloma świetnymi muzykami zarówno pochodzącymi z jej kraju, jak i z gwiazdami międzynarodowymi. Jej talent i otwartość sprawił, iż ze artystka eksperymentowała z różnymi stylami. Obecnie najbliższa jest jej scena ethnojazzowa. Charakterystyczny głos Eleny Leddy od ponad 30 lat urzeka publiczność na całym świecie. Artystka wraz z zespołem koncertowała m.in.: w Europie, Stanach Zjednoczeniowych oraz Australii. Wykonania tradycyjnego i religijnego repertuaru stały się dla wielu krytyków przykładem nowej stylistyki w bardzo zachowawczej tradycji muzycznej Sardynii. Od momentu wydania pierwszego albumu zatytułowanego “Ammentos”, a także jeszcze w czasie współpracy z grupami Suonofficina oraz Sonos, Elena Ledda wiele podróżowała w poszukiwaniu twórczych inspiracji. Po długim tourne we Francji oraz innych krajach Europy, Afryce i Japonii, wydała płytę “Incanti”, która ukazała się we francuskiej wytwórni Silex. Pośród jej licznych produkcji znajduje się także album “Amargura”, wydany w roku 2005. Płyta ta oprócz tradycji sardyńskich łączy w sobie inspiracje arabskie oraz hiszpańskie. Elena współpracowała także przez lata z Saviną Yannatou, wybitną wokalistką z Grecji a także z Antonio Placer'em, galicyjskim pieśniarzem. Ich wspólne nagrania znalazały sie na na albumie “Cancionista”, który został zarejestrowany przez festiwal i wytwórnię S’ardmusic e Jazz. W 2007 roku ukazał się album “Rosa Resolza” nagrany wraz z legendarną artystką z Sardynii – Andreą Parodi. Płyta ta zdobyła wiele nagród m.in.: Tenco Award oraz Loana Prize. W roku kolejnym ukazał się rewelacyjny album koncertowy “Elena Ledda – Live at Jazz in Sardegna”. Ostatnia płyta Leddy „Cantendi a Deus (2010) to autorskie opracowania pieśni wielkopostnych. Koncert Eleny Leddy wraz z zespołem podczas festiwalu Nowa Tradycja jest pierwszym występem tej wybitnej śpiewaczki w Polsce.

Elena Ledda – śpiew
Simonetta Soro – śpiew
Mauro Palmas – mandola
Silvano Lobina – kontrabas
Marcello Peghin – perkusja
Michele Palmas – realizacja dźwięku

Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego, 15 maja 2010.

Franciszek Racis

Franciszek Racis z Jasionowa, muzykant - skrzypek solista, śpiewak z Suwalszczyzny. Postać niezwykle barwna, jeden z ostatnich kontynuatorów tradycyjnej kultury wiejskiej regionu pogranicza polsko-litewskiego. Urodził się w Jasionowie i mieszka tu nieprzerwanie po dzień dzisiejszy. Jest jednym z nielicznych, którzy przechowują w pamięci tradycje i obrzędy religijne jak i świeckie, kultywuje i chroni autentyczne wartości kultury regionalnej. Laureat Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”, siedmiokrotnie uczestniczył w Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Ma na swoim koncie, razem z kapelą, I nagrodę w kategorii kapel seniorów oraz kilka tytułów w kategorii “Duży-Mały” z kapelą rodzinną Racisów z Jasionowa. Jako wykonawca śpiewa na płycie z serii "Muzyka Źródeł - Suwalskie i Podlasie" piękne melodie między innymi „Witaj Józefie, królów ozdobo”, oraz jako skrzypek na płycie „ Zaniechane Melodie”. Jest bohaterem filmu dokumentalnego pt. „Franciszek Muzykant”. Mimo podeszłego wieku wciąż energiczny i aktywny artystycznie.

Laureat Grand Prix Nowej Tradycji 2010. Koncert promujący debiutancki album zespołu.

Wołosi i Lasoniowie – Zjednoczenie tradycji i klasyki

Wołosi i Lasoniowie tworząc kompozycje na pograniczu tradycji i klasyki, połączyli elementy muzyczne obu na pozór odległych od siebie światów muzycznych i stworzyli z nich zupełnie nową stylistycznie opowieść muzyczną.
Wołosi, to nazwa którą przyjęli muzycy z Beskidu Śląskiego, współtworzący przez lata, wraz ze skrzypkiem Zbigniewem Wałachem grupę Wałasi. Jan Kaczmarzyk, Zbigniew Michałek oraz Robert Waszut urodzili się i wychowali w Trójwsi czyli Istebnej, Jaworzynce i Koniakowie. To region w którym kultura tradycyjna jest bardzo żywa. Pieśni i melodie
instrumentalne są tu wciąż przekazywane z pokolenia na pokolenie. Muzyka ludowa grana na skrzypcach czy gajdach jest obecna niemal na każdej imprezie muzycznej. Beskid Śląski to także miejsce w którym występuje niezwykłe bogactwo instrumentów pasterskich, z których warto wyróżnić archaiczną trąbitę.
Wołosi to także nazwa która wpisuje muzyków w wielowiekową tradycję. Osadnictwo wołoskie w XV i XVI wieku z okolic historycznej Wołoszczyzny (tereny obecnej Rumunii i Mołdawii) w regionie Beskidu Śląskiego, odcisnęło bardzo silne piętno na tutejszej kulturze muzycznej. Wspólne dziedzictwo kulturowe, przejawia się tu w podobieństwie melodycznym ale także stylistycznym. Może to właśnie dlatego melodie wykonywane przez zespół przywodzą czasem na myśl muzykę rumuńskich lautari? Karpacka nuta to jednak tylko jedna z inspiracji w tej wielowątkowej historii. Obok Wołochów, czyli muzyków ludowych, grupę współtworzą Krzysztof i Stanisław Lasoniowie, klasycy wychowani w mieście, związani z Akademią Muzyczną w Katowicach. Oni także należą do muzycznego rodu – ich ojciec, Aleksander Lasoń, jest znanym kompozytorem i dyrygentem należącym do Pokolenia 51’. Krzysztof Lasoń jest adiunktem na Akademii Muzycznej w Katowicach. Jego brat, Stanisław to z kolei młody absolwent tejże Akademii w klasie wiolonczeli. Dla nich także muzyka była naturalnością, dzięki ojcu poznawali ją z zupełnie innej strony niż Wołosi.
Muzykę zespołu, mimo niezwykle pojemnej definicji gatunku, trudno jest nazwać folkiem. Poziom wirtuozerii, zgrania oraz wspólnego porozumienia podczas gry przenosi ich w zupełnie inne kategorie. To muzyka w której artyści tradycję traktują jako punkt wyjścia, twórczą inspiracje do tworzenia własnych kompozycji. Pobrzmiewają tu zatem melodie Beskidu Śląskiego, ale wyraźny jest także klimat muzyczny charakterystyczny dla całych Karpat. Wartość ich sztuki tkwi w twórczej adaptacji tych elementów i składaniu ich w nową całość. Kluczową rolę w tym procesie odgrywa improwizacja. Trzeba dojrzałości ale przede wszystkim talentu aby wyważyć proporcje pomiędzy techniką a fantazją. Słuchając ich debiutanckiej płyty, której premiera zbiega się z koncertem na Nowej Tradycji 2011, można odnieść wrażenie, że także tę sztukę, zarówno Wołosi jak i Lasoniowie, opanowali w stopniu najwyższym.

(Kuba Borysiak)

13 maja, Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego