GOŚCIE FESTIWALU „NOWA TRADYCJA 2010”
Projekt specjalny XIII Festiwalu Folkowego Polskiego Radia Nowa Tradycja 2010
Maćko Korba z gośćmi: CzessBand (Polska), Matthias Loibner (Austria), Pekko Kappi (Finlandia)
Maćko Korba (Polska) to zespół który opiera się głównie na eksperymentalnym brzmieniu liry korbowej. Lider grupy – Maciej Cierliński współtworzy m.in.: projekt „Lirnicy XXI wieku” - mający na celu prezentację muzyków oraz ukazanie kondycji tego instrumentu współcześnie.
W muzyce tej grupy odnaleźć można echa polskiej tradycji lirniczo-dziadowskiej. Pojawiają się również kompozycje z czasów dawniejszych, m.in.: francuskiego baroku ale także melodie bałkańskie i cygańskie.
Maćko Korba to zespół który głęboko sięga także do tradycji polskiej muzyki ludowej. W jego kręgu zainteresowania znajdują się przede wszystkim melodie pochodzące z Mazowsza, szczególnie tańce – mazurki wykonywane przez skrzypków zamieszkujących centralną cześć Polski. Artyści, w szczególności lider zespołu – Maciej Cierliński często łączy tradycję ludową z eksperymentalnym brzmieniem, sięgając po współczesny warsztat środków kompozytorskich (np. minimal music).
Cierliński często podkreśla, że ten współczesny nurt jest mu szczególnie bliski i charakterystyczny w jego muzyce. Oryginalne połączenie różnych gatunków zachęciło do współpracy innych ciekawych twórców. To m.in.: Hans Vankolwijk, konstruktor awangardowych instrumentów (Festiwalu Muzyki Współczesnej Audio Art 2007) oraz Tony Gatlif, reżyser filmów: Vengo, Gadjo Dilo, Transylwania, Latcho Drom. Maciej Cierliński pojawił się także na ostatniej koncertowej płycie polskiej grupy Hey. Zespół Macko Korba jest laureatem Grand Prx oraz I nagrody im. Czesława Niemena podczas X edycji Festiwalu Folkowego Polskiego Radia Nowa Tradycja w roku 2007. W roku grupa 2010 będzie reprezentowała Polskie Radio na 31 Festiwalu Folkowym Europejskiej Unii Nadawców w Rudolstadt.
Zespół wystąpi w składzie: Milena Machczyńska – śpiew; Aga Sroczyńska – viola d’amore; Patrycja Napierała – instrumenty perkusyjne; Maciej Kierzkowski – bęben huculski, lira korbowa; Maciej Cierliński – lira korbowa
CzessBand (Polska) to warszawska kapela akustyczna, grająca muzykę nie tylko folkową z różnych stron świata. Jak deklarują sami artyści: „Właściwie gramy wszystko, co ma porządną melodię. Celem nie jest muzyczna Cepelia, bo żyjemy tu i teraz, mamy Internet, komórki, empetrójki i nieograniczony dostęp do muzyki z różnych zakątków. Staramy się przypomnieć, że muzyka warszawska to muzyka wielu wpływów światowych i że stolica zawsze na te wpływy była otwarta. Dlatego bez skrępowania czerpiemy z wszelkich gatunków, nawet tych niekoniecznie kojarzonych z folkiem warszawskim - z bluegrassu bierzemy sobie drive, z Bałkanów piękne melodie, z Węgier przytup, z Bliskiego Wschodu orientalne, zakręcone tematy, a z Warszawy - energię życiową, tradycję inspirowania się muzyką świata oraz oczywiście bogactwo pięknych, znanych wszystkim szlagierów”
Zespół wystąpi w składzie: Staszek Wróbel - kontrabas, śpiew; Piotr Koźbielski - bęben poprzeczny, gitara, śpiew; Michał Chęć - gitara, śpiew, Maciek Cierliński - lira korbowa, lutnia arabska, gitara rezofoniczna; Robert Lipka - akordeon, śpiew; Włodek Dembowski – śpiew; Kuba Jurkowski - mandolina, gitara.
Pekko Käppi (Finlandia)
Pieśniarz oraz wirtuoz starożytnej karelskiej liry jouhikko. Swoją przygodę z tym instrumentem rozpoczął w roku 1997 w Instytucie Muzycznym Ala-Könni w Kaustinen. Technikę gry zgłębiał u najlepszych mistrzów tego instrumentu w Finlandii, Estonii oraz Szwecji. Studiował także etnomuzykologię w Instytucie Antropologii Muzyki w Tampere. Przez długi czas poznawał repertuar tradycyjnie związany z jouhikko – to przede wszystkim pieśni runiczne, stanowiące podstawę narodowego eposu fińskiego – Kalewali. Pieśni te stanowią obecnie, oprócz szeroko rozumianych eksperymentów brzmieniowych, podstawę repertuaru wykonywanego przez Pekko Kappi. W roku 2001 ukazała sie debiutancka płyta EP artysty “Kalastajia ja kaivostyöläisiä". Dwa lata później jego nagrania znalazły sie na płycie „Jouhikko Music from Finland”. Pierwszy długogrający album Pekko Kappi nagrał w roku 2007. “Jos ken pahoin uneksii" to już dojrzały album artysty, który z jednej strony sięga głęboko do starożytnej tradycji pieśni kalewalowych, z drugiej traktuje je jako punkt wyjścia do współczesnych poszukiwań muzycznych.
Artysta jest także członkiem słynnej Jouhiorkesteri, Orkiestry Końskiego Ogona, czyli grupy artystów grających na rożnej wielkości lirach jouhikko.
Pekko Käppi – jouhikko, śpiew
Matthias Loibner (Austria) jest wirtuozem liry korbowej. Urodził się w 1969 roku. Uczęszczał do szkoły muzycznej, gdzie uczył się grać na fortepianie, gitarze oraz puzonie. Studiował także kompozycję jazzową oraz dyrygenturę na Akademii Muzycznej Graz, jednak pod koniec studiów poświęcił się całkowicie lirze korbowej. Podstaw gry na tym instrumencie nauczył się sam, poźniej uczęszczał na lekcje do Barbary Grimm, Valentina Clastriera, Riccardo Delfino oraz Gilles'a Chabenata. W roku 1994 zdobył pierwszą nagrodę podczas "Concours des vielles et cornemuses" w Saint Chartier we Francji.
Obecnie Matthias Loibner jest uznanym nauczycielem liry korbowej, wraz z Riccardo Delfino opracował oryginalną metodę naczynia gry na tym instrumencie.
Jego poszukiwania i zainteresowania różnymi tradycjami muzycznymi doprowadziły go do wielu krajów. Artysta podróżował i uczył się gry w m.in.: Austrii, Francji, Bośni, Ugandzie, Mozambiku oraz Australii.
W swojej muzyce wykorzystuje niezwykłe możliwości brzmieniowe liry korbowej oraz wirtuozowskie podejście do gry.
Nagrywał i współpracował z wieloma znakomitymi artystami, to m.in.: Deishovida, Ross Daly, Sandy Lopicic Orkestar, Natasa Mirkovic - De Ro, Tunji Beier, Linsey Pollak, Dididumdum, Wild Marmalade, The Big Five, Riccardo Delfino, Alex Deutsch oraz DJ Shantel.
Loibner jest znanym wykonawcą muzyki dawnej, na tym polu współpracował z: Christophem Coinem & Ensemble Baroque de Limoges, Le Concert Spirituel, Les Eclairs de Musique, Les Musiciens de Saint Julien.
Matthias Loibner jest także kompozytorem i współtwórcą muzyki do wielu filmów oraz sztuk teatralnych, w tej dziedzinie współpracował m.in.: z Ernstem M. Binderem, Hubertem v. Goisern, Manuelą Soeiro, Henningiem Mankellem oraz Dimitrem Gotscheff’em.
Matthias Loibner – lira korbowa
http://matthias.loibner.net/
Maćko Korba wraz z zaproszonymi gośćmi podczas XII Festiwalu Folkowego Polskiego Radia Nowa Tradycja wystąpi z projektem specjalnym, w którym tradycja polskiego Mazowsza, spotka się z pentatonicznymi melodiami kalewalowymi z Finlandii (Pekko Käppi) oraz wirtuozowskim podejściem austriackiego mistrza liry korbowej (Matthias Loibner).
Folkroll i Nasta Niakrasawa
Zespół Folkroll powstał w roku 2008, jako wspólny projekt wokalistki Nasty Niakrasawy oraz kompozytora i gitarzysty Pawła Ryżkowa.
Grupa tworzy głównie kompozycje inspirowane białoruską muzyką ludową. Paweł Ryżkow (student Akademii Muzycznej w Mińsku) na podstawie autentycznych nagrań z białoruskich wsi komponuje własne utwory, a Nasta Niakrasawa (wcześniej m.in. w grupie NHS) dopełnia je tradycyjnym śpiewem, czasem uciekając się do jazzowych improwizacji.
Zespół zdobył III miejsce na Mikołajkach Folkowych w Lublinie w 2008 roku, gdzie nagrodzono również wokalistkę Specjalną Nagrodą im. Ani Kiełbusiewicz .W kwietniu 2009 roku, grupa otrzymała Grand Prix na XII Festiwalu Folkowym Polskiego Radia "Nowa Tradycja 2009".
Mara Aranda & Solatge (Hiszpania)
Mara Aranda pochodzi z Walencji, w 1998 roku wspólnie z Efrenem Lopezem - wybitnym multiinstrumentalistą - założyła zespół L’Ham de Foc. Rok później wydali pierwszą płytę „U”. Drugi album „Cançó de Dona i Home”, który ukazał się w 2002 roku, był efektem doświadczeń muzyków wyniesionych z sześciomiesięcznej podróży po Grecji. L’ham de Foc stał się jedną z czołowych folkowych formacji w Hiszpanii. Ich muzyka, pozbawiona powierzchowności, czerpiąca silnie z tradycji rodzimej była przykładem nowych nawiązań do źródeł. Inspiracje tradycją śródziemnomorską i północno-afrykańską wynikały z historycznego dziedzictwa Walencji, w której od wieków silne były wpływy tradycji arabskiej, katalońskiej, włoskiej i francuskiej. L’ham de Foc poszukiwał elementów łączących (poprzez 700 - letnie wpływy kultury arabskiej) muzykę Andaluzji, Grecji, Bałkanów, Balearów i Malty. W instrumentarium zespołu pojawiły się greckie buzuki, saz, didjeridu, bendir, bułgarskie dudy, lutnia ud, lira korbowa, perski santor, afgański robab, tanpura, cytra kanoun.
Przed ukazaniem się trzeciego albumu "Cor de Porc” (2006) Mara Aranda i Efren Lopez po raz kolejny wyjechali do Grecji, gdzie zgłębiali tradycję muzyczną dawnego Imperium Osmańskiego.
Nasz projekt rozwijał się powoli. Kiedy spotkałam Efrena Lopeza i zaczęliśmy pracować razem, absorbowaliśmy wszystko z obszaru basenu Morza Śródziemnego. Wszystkie wpływy zatrzymywaliśmy w głowie i w sercu. A wyjazdy do Grecji? To była bardzo ważna część naszego tworzenia muzyki. Nie można się jej nauczyć tylko słuchając. Żeby wykorzystać inne style muzyczne w swojej twórczości musieliśmy je poznać w szerszym kontekście. Byliśmy w Salonikach, na Krecie i w Turcji. Chcieliśmy zobaczyć jak ludzie żyją, jak pachnie ziemia, jak kładzie się dzieci do snu. Poczuć, jakie uczucia towarzyszą tej muzyce (Mara Aranda).
Mara Aranda z Efrenem Lopezem stworzyli projekt Amán Amán Música i cants sefardis d'orient i occident (2006). Podążali za muzycznymi wątkami sefardyjskich pieśni z Sofii, Stambułu, Izmiru i Salonik.
Muzyką sefardyjską zaczęłam się interesować jeszcze przed założeniem L’ham de Foc. Słuchałam jej w audycjach poświęconych muzyce dawnej w II programie radia hiszpańskiego. Kiedy uznałam, że nasz zespół jest już „małym dzieckiem, które samo chodzi”, mogłam powrócić do swoich wcześniejszych zainteresowań. Powstał więc projekt „Aman Aman”. Korzystaliśmy z archiwalnych nagrań potomków żydowskiej diaspory, którzy zawsze czuli, że ich ojczyzną jest Hiszpania. Dla nas było to niezwykłe doświadczenie - sięgać do tej tradycji, bo dzięki niej, mogliśmy odtworzyć część naszej z tamtych czasów. Społeczność sefardyjska śpiewała o własnej codzienności, ale śpiewała także o naszych bohaterach narodowych, o naszych dynastiach królewskich. Muzyka sefardyjska to także hiszpańskie romancero, w których opowiadało się przecież o życiu hiszpańskich królów.
Olbrzymi wpływ na brzmienie płyty, na postrzeganie sefardyjskiej tradycji Orientu miała współpraca z Christosem Barbasem i Eleni Kallimopoulou z Grecji oraz Azizem Samsaoui z Maroka. Poprzez swoje instrumenty pomogli nam odtworzyć brzmienia z tych miejsc, w których osiedlali się Żydzi sefardyjscy po wyjściu z Hiszpanii: obszaru dawnego Imperium Otomańskiego (czyli dzisiejszej Bułgarii, krajów byłej Jugosławii i Turcji) oraz północy Afryki. My byliśmy tymi chrześcijanami, którzy zostali w Hiszpanii i potrzebowaliśmy ich, żeby to pełne brzmienie uzyskać (Mara Aranda).
Ostatnim wspólnym przedsięwzięciem Mary Arandy i Efrena Lopeza był „Al Andaluz Project Deus et diabolus” (2007) nagrany wspólnie z zespołem Estampie, kierowanym przez Michaela Poppa. W „Al Andaluz” spotykają się wątki muzyki średniowiecznej Europy, tradycji arabskiej i sefardyjskiej. Trzy style, trzy religie i trzy niezwykłe wokalistki: Sigrid Hausen z Estampie, Mara Aranda oraz Iman al Kandoussi, znakomita interpretatorka arabo- andaluzyjskiej nuby z Maroka .
„Al Andaluz” to była potrzeba artystycznej dokumentacji tamtych czasów, wielkiej glorii Hiszpanii, gdy bardzo rożne kultury żyły wspólnie na Półwyspie Iberyjskim i czerpały z siebie. Przed tym projektem nie miałam doświadczeń we współpracy z zespołami grającymi muzykę dawną. To była pierwsza próba połączenia dostojnej i formalnej muzyki dawnej z tradycją ludową o zupełnie innym charakterze (Mara Aranda).
W 2009 roku Mara Aranda wraz zespołem Soltage wydała płytę „ Deria” , na którą złożyły się pieśni ludowe oraz kompozycje inspirowane tradycyjnym repertuarem z czasów Królestwa Aragonii. Państwo to wraz z Hrabstwem Barcelony (Katalonia), Królestwem Walencji i Królestwem Majorki tworzyło historyczną Koronę Aragonii, która obejmowała Walencję, wyspy Baleary, Sycylię, południową część półwyspu Apenińskiego z Neapolem oraz Sardynię.
Projekt ten Mara Aranda zrealizowała z zespołem Solatge, który tworzą muzycy współpracujący z nią w zespole L’ham de Foc: Eduard Navarro (dolzaine, nyckelharpa, lira korbowa), Josep-Maria Ribelles (celtycka harfa). Z kolei Manolo López (kontrabas) współpracował z Marą Arandą podczas realizacji projektu „Aman Aman”. Nowym muzykiem jest Jota Martinez, który gra na buzuki, lirze korbowej i renesansowej gitarze.
Pieśni z „Derii” to muzyka szczególnie bliska Marze Arandzie. Podróż przez kraje i epoki, w której artystka czerpie z wcześniejszych doświadczeń, definiuje swoją muzyczną tożsamość. Tańce i dawne śródziemnomorskie pieśni, w których jej silny głos odnalazł bliskie sobie emocje.
Mój głos, fizycznie się zmienia, poprze moje doświadczenia. Trudno mi powiedzieć, jaki jest mój styl śpiewu. Wyrastałam wśród ludzi, którzy w ten sposób śpiewali. Nawiązuję do walenckiego stylu zwanego Cant d'Estil, bardzo bogato zdobionego, z długimi frazami . Olbrzymie znaczenie ma dla mnie śpiew zwykłych ludzi. Szukam tych inspiracji na wsiach, gdzie spotykam śpiew niosący uczucia, który wyraża duszę. Proste emocje, które wyrażam śpiewając. Zastanawiam się, dokąd one mogą nas unieść? Zawsze interesował mnie śpiew bułgarski, jego technika, ale przede wszystkim jego dramatyzm, który wypływa ze środka (Mara Aranda).
Anna Szewczuk
Wypowiedzi Mary Arandy pochodzą z wywiadu przeprowadzonego we wrześniu 2009 roku w Warszawie.
LOKALIZACJE
22 - 25 kwietnia
Studio Koncertowe Polskiego Radia
im. Witolda Lutosławskiego
ul. Modzelewskiego 59
21-25 kwietnia
Warsztaty "Struny"
Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
ul. Kredytowa 1